Kombi veya duvar tipi kazan montajları sırasında en önemli ekipmanlardan biri de sistemde kullanılan pompalardır. Bu pompalar ısıtma, soğutma, hidrofor veya atık su pompaları olarak ayrılmakta ve ihtiyaca göre bir çok farklı tipi bulunmaktadır.
İçindekiler
Tesisatlarda önemli bir faktör olan sirkülasyon pompası özellikleri ve hidrolik kapasitesinin doğru seçilmesi sistemin başarılı olması açısından çok önemli olduğunu unutmak gerekir. Burada 3 faktör üzerinde durmak gereklidir. Bunlar; pompanın kullanılacağı akışkanın yapısı, pompanın tipi ve pompanın bağlanacağı tesisatın tipi olarak gösterilebilir.
Islak Rotorlu Pompalar
Islak rotorlu veya kapalı motorlu pompalarda pompalanan sıvı rotor kılıfı içinde sirküle edilerek motoru soğutur ve yatakları yağlar. Bu tip pompalar sızdırmazdır, basit çalışır ve başlangıç maliyetleri nispeten daha düşüktür. Bütün bu özelliklerine rağmen daha kısa ömürlü olmaları ve enerji verimliliklerinin düşük olması nedeniyle uzun vadede pek avantajlı oldukları görünmemektedir. Ayrıca, ıslak rotorlu pompalar aşındırıcı sıvılarda kullanıma uygun değildir.
Standart Pompalar
Birçok ülkenin pompalar ile alakalı standartları bulunmaktadır ve bunlar aşağı yukarı hepsinde benzer özellikler taşır. Santrifüj pompalarında bazı standartları bulunmaktadır. Standart pompalar pompanın çalışma prensibi gibi konularda resmi yönetmeliklere uygun olarak üretilmektedir. Bunun ile alakalı birkaç standarda aşağıda maddeler halinde yer veriliyor
- EN 733 (DIN 24255) standart su pompaları olarak da bilinen 10 bar işletme basıncına sahip uçtan emişli pompalara ait standart
- EN 22858 (ISO 2858) standart kimyasal pompalar olarak da bilinen 16 barlık işletme basıncına sahip santrifüj pompalardır.
Yukarıda bahsetmiş olduğumuz standartlar, birçok pompa tipleri için çalışma prensiplerini ve montaj boyutlarını kapsamaktadır. Bununla beraber bu tip pompaların hidrolik kısımları ise üreticilere göre değişiklik göstermekte dolayısıyla bu kısımlar ile alakalı herhangi bir uluslararası standart bulunmamaktadır. Unutulmamalıdır ki bu standartlara sahip pompalar, servis, yedek parça ve bakım açısından kullanıcılara büyük kolaylıklar sağlamaktadır.
Çift Emişli Pompalar
Bu tip pompalarda pompanın gövdesi eksenel olarak ikiye bölünmüştür. Şekil1’de çift emişli ve tek kademeli ayarlanabilir gövde özelliğine sahip bir pompa yer almaktadır. Çift giriş yapısı ile eksenel giriş yapısı ortadan kalkar ve yatakların dayanım süresi artar. Genel olarak çift emişli pompaların kısmen daha yüksek verime sahip olduğu görülmektedir.
Hermetik Sızdırmaz Pompalar
Pompanın mil girişinin sızdırmaz olması gerektiği bilinen bir gerçektir. Bu işlem genel olarak mekanik salmastra yardımı bile gerçekleştirilmektedir (Şekil2). Mekanik salmastranın bazı dezavantajları da bulunmaktadır, toksik madde ve saldırgan yapıya sahip sıvıların taşınmasında yetersiz kalabilir ve buna bağlı olarak da sızıntı oluşabilir. Çift mekanik salmastra kullanılarak bu tip sorunlar çözülebilir. Bir diğer çözüm yolu ise hermetik sızdırmaz bir pompa kullanmak olabilir.
Hermetik sızdırmaz pompaların iki farklı tipi mevcuttur; manyetik tahrikli pompalar ve ıslak rotorlu pompalardır.
Islak Rotorlu Pompalar
Motor ve pompanın tek bir ünite halinde yatak olmadan entegre olduğu pompalara ıslak rotorlu pompa denilmektedir. (Şekil3 ve 4). Bu tip pompaların çalışma prensibinde pompalanan sıvı, ince bir rotor kovanı ile ayrılmış statordan rotor haznesine doğru gider. Burada yer alan rotor kovanının görevi sıvı ve motor arasındaki hermetik sızdırmaz bir engel görevini görmektedir. Kimyasallara dayanabilen pompalar saldırgan sıvı türlerine dayanabilecek malzemelerden yani plastik veya paslanmaz çelik malzemelerden üretilir.
Kullanımına en sık rastlanana ıslak rotorlu pompa tipi, sirkülasyon pompasıdır. Genellikle ısıtma sistemlerinde kullanılan bu kombiler sessiz çalışmaları ve bakım gerektirmeyen yapılarından dolayı tercih edilmektedir.
Manyetik-Tahrikli Pompalar
Manyetik tahrikli pompalar son zamanlarda toksik ve saldırgan yapıdaki suların taşınmasında daha sık kullanılmaya başlamıştır. Şekil 5’de görüldüğü üzere, manyetik tahrikli pompanın yapısı iki adet mıknatıs grubundan oluşmaktadır. Mıknatıs özelliğine sahip olmayan bir adet kovan ile bu iki grup birbirinden ayrılır. Buradaki kovanın görevi sıvı ile atmosfer arasındaki sızdırmazlığı sağlamaktır.
Şekil 6’da da görülebileceği gibi, iç mıknatıs pompanın miline dış mıknatıs ise pompanın sürücüsüne bağlıdır. Böylece, pompanın sürücüsünden gelen tork pompanın miline aktarılır. Burada pompalanan sıvı, pompa içinde bulunan yataklar için yağlayıcı işlevini görmektedir. Dolayısıyla yataklar için havalandırmanın yeterli olması çok önemlidir.
Atık Su Pompaları
Atık su pompası pompa ve motordan oluşmaktadır ve bu yapısından dolayı çukur içine daldırılarak montajının yapılması uygundur. Kaplin sistemi denilen dalgıç tip montajlarda çoğunlukla çift kızak kullanılmalıdır. Kaplin sistemi sayesinde pompanın bakım, onarım ve değiştirme işlemleri çok daha kolay yapılabilir. Pompanın böyle bir yapıya sahip olmasından dolayı servis işlemleri için çukura girilmesine gerek kalmaz. Pompayı çukurun dışından rahatça otomatik olarak sökmek veya takmak mümkündür. Diğer klasik pompalarda olduğu gibi atık su pompaları da kuru olarak dikey ya da yatay olarak rahatlıkla monte edilebilir. Bu tipte yapılan montaj kolay bakım ve onarım sağmasının yanında kuru çukurda taşma olması durumunda da pompanın durmadan kesintisiz bir şekilde çalışmasında da olanak sağlar (Şekil 7)
Atık su pompalarının yapısı büyük partikülleri taşıyabilecek özelliğe sahip olmalıdır. Bu sebeple tıkanma ve blokaja sebebiyet vermeyecek özel çarkları bulunmaktadır. Atık su pompaları IP68 korumaya sahip bir motor ile birlikte gelir. Pompa ve motor ortak yapıda bir uzatılmış mile ve ara yağ haznesinde bir çiftten oluşan mekanik salmastraya sahiptir (Şekil 8). Atık su pompaları, bağlı oldukları tesisata göre aralıklı veya sürekli olarak çalışabilirler.
